Ters Lale...

Bloğum Pembe Domates maceramı anlatmak amacıyla açılmış olsa da, geçen yıl cherry domates ve biber yetiştirme maceramı anlatmıştım sizlere...


Biberle ilgili olarak 2009 yılı ilk kayıtlarımda küçük bir giriş yapmıştım hatırlarsanız.


Bunlar dışında saksıda çiçek yetiştirme girişimlerimde olmadı değil.


Diyarbakır'da görev yaptığım zaman gördüğüm ve sevdiğim Ters Lale (Ağlayan gelin, Şemdinli lalesi) isimli çiçekten, saksı içerisinde yetiştirilmiş iki adet temin etmiştim. Ancak çiçeklenme dönemi bittikten sonra saksıdan çıkartarak buzdolabında sakladığım soğan, Eskişehir'e tayinim çıkması sonrasında ev taşıma sırasında kayboldu ve bulamadım.


Bunun üzerine 2008 yılı Mart ayı içerisinde Diyarbakır'da görev yapan bir arkadaşımdan, ters lale soğanı bularak göndermesini rica etmiştim.



Sağolsun bir süre sonra Siirt'teki bir arkadaşı aracılığı ile temin etmiş olduğu, daha doğrusu doğal ortamından sürgün vermesi sonrası sökülmüş 8 adet ters lale fidesi kargo ile Eskişehir'e ulaştı.


Gelen ters lale fidelerinin birkaçını personele verdim. Kalanları ile kendim saksıya ekmiştim. Sanırım yer değişikliği, söküm sonrası nakliye sürecindeki beklemelerin etkisi ile gelen fideler gelişmedi ve kurudu.


Ben bir süre belki soğanlarından yeni sürgün verir umudu ile sulamaya devam ettikten sonra bir sonuç alamayınca sulamayı da bıraktım. Bir süre bu şekilde bekleyen saksıları boşaltmak istediğimde çiçek soğanlarının hala canlı olduğunu gördüm ve alarak temizleyip dört adet soğanı, daha sonra toprakla buluşturmak üzere buzdolabında korumaya aldım.


Ayırdığım ters lale soğanlarından üç tanesini Mersin'e annemlerin evlerinin bahçesine ekilmek üzere Kurban Bayramında gönderdim. Soğanlar bayram içerisinde bahçeye ekilmişti. Son yaptığım görüşmede ekilen soğanların filizlendiğini annem belirtti.



Kalan bir çiçek soğanını ise havaların iyi gittiği bir sırada 2008 Aralık ayı sonlarında dört yaşındaki kızım Tuana ile birlikte, oturduğumuz apartmanın önündeki kaldırımda bulunan yeşil alana ekmiştim. Ama ne ekme... Bir sopa ile toprağı kazarak açmış olduğumuz çukura çiçek soğanını koymuş ve üzerini de kazdığımız toprakla örtmüştük.


Bu arada havalar soğudu, kar yağdı, ayaz oldu, toprak buz tuttu. Ben çiçek soğanını unutmaya, hatta güzel bir şekilde ekmediğimiz için çimleneceğinden umudumu kesmeye başladığım bir sırada yaklaşık 15 gün kadar önce otların arasında 3 cm uzunluğunda farklı bir bitki olduğunu fark ettim. Biraz dikkat edince ters lale soğanımın onca özensiz dikime, soğuk ve dona karşın yılmadığını ve filizlendiğini gördüm.



İlk görüşümden sonra hava tekrar bozarak kar yağdı. Yeni filizin üzerini kar örttü. Buna rağmen dayandı ters lalem. Şu anda yaklaşık 10 cm boyunda ve yukarıdaki ilk görüntüleri ile bloğumda yer aldı.


Umarım gelişimi sırasında olumsuz bir durum olmaz. Ne olabilir derseniz ekim yaptığım yer apartmanın bahçesi değil, genel kullanıma tabi kaldırımdaki yeşillendirilmiş bölge... Ben koruma için bir şeyler yapmayı düşünüyorum ama yoldan geçen birisi tarafınan umarım koparılmaz veya kırılmaz.


Ters lale ile ilgili kısa bilgi ve fotoğraflar ise aşağıda yer almakta...

Ters lale soğanı

Topraktan ilk çıkış.

Sarı renkli ters lale

Kırmızı renkli ters lale


Ters Lale'nin Bitki Özelikleri
Soğan: 7-8 cm çağında basık; yaprakları kiremit dizilişli.
Gövde boyu: 50-100 cm.
Yapraklar: 4-8 adet; parlak yeşil; gövdenin üst yarısında dairesel dizilişli; mızrak şeklinde.
Çiçekler: 5-12 adet çan şeklinde
Tepaller: 4-4.5 cm; kırmızı veya turuncu, bazen sarı, bal özü salgılayan bezler tepallerin tabanında, beyaz yuvarlak şekilli.
Kapsül: 1.5-2 cm; kanatlı.
Çiçek açma dönemi: mart-mayıs ayları arası

Ters lale en yoğun olarak Hakkari ve Şemdinli bölgesinde yetiştiği için halk arasında Şemdinli lalesi ve Hakkari lalesi olarak ta tanınır. Soğan, yumru ve rizom gibi toprak altı organlara sahip olan geofit bitkileri diğer birçok kullanımları yanında erken ilkbaharda ve sonbaharda açan narin, gösterişli ve güzel çiçekleri nedeniyle süs bitkisi yönünden büyük bir öneme sahip olmuşlardır. Özellikle kış aylarının sonlarında kar topraktan kalkar kalmaz veya karla birlikte çiçek açan türleri insanların ilkbahara olan özlemini gidermesiyle birlikte bahar müjdecisi olarak ta sembolik önem taşımıştır. Ayrıca, soğan, yumru ve rizom gibi toprakaltı organları sayesinde orijinal habitatlarından başka ülkelere canlı olarak taşınabilmesi ve kolay üretilmesi gibi nedenlerle, geofit bitkiler ekonomik açıdan da değerlendirilmeye başlamışlardır.

Seradan Sonrası...

Bir kaç gün önce pembe domates tohumlarımı diktiğim browni kablarını sera etkisi oluşturması için şeffaf bir naylon poşet içerisine koyduğumu yazmıştım.

Ancak geçen süreçte nemlenmenin çok fazla olması, havalandırma için açtığım deliklerin yetersiz kalması nedeniyle torf ve tohumlarda küflenme olabileceği endişesine kapıldığım için, tohum kablarımı naylon poşet içerisinden çıkarttım.

Şu anda aydınlık bir pencere önünde beklemekteler.

Bu arada gelen tohumların bir kısmını Ankara'ya, kayınbiraderime gönderdiğimi 2009 yılına ait ilk kayıtlarda belirtmiştim. Dün özel bir durum nedeniyle Ankara'ya gittim.

Göndermiş olduğum tohumlar kayınbiraderimin eşi tarafından bir hafta kadar önce toprakla buluşturulmuş. Toplam 11 adet tohumdan 7 tanesi topraktan çıkarak ışığa kavuşmuşlar. Henüz bir kısmı hala toprakta boynu bükük olandan yaklaşık 3 santim boya kadar, boy boy pembeler...

Umarım kalanlarda topraktan çıkarak ışıkla buluşurlar...